Wil je wonen, werken of studeren in Zwitserland, dan heb je waarschijnlijk een verblijfsvergunning nodig. De regels die voor jouw van toepassing zijn hangen af van waar je vandaan komt en je redenen om naar Zwitserland te komen.
Dit hoofdstuk gaat over de regels die van toepassing zijn op EU-burgers en niet-EU-burgers.
De bilaterale overeenkomst over de vrije beweging van personen tussen Zwitserland en de EU is van kracht sinds 1 Juni 2002, en vergemakkelijkt het binnengaan, verblijven en werken in Zwitserland voor EU burgers en voor burgers van Noorwegen, IJsland (EFTA leden) en met voorbehoud Liechtenstein.
Uiteindelijk zullen EU burgers complete vrijheid van beweging genieten in Zwitserland, en de Zwitsers binnen de EU.
Echter, gedurende een overgangsperiode tot 31 Mei 2007, kan en zal Zwitserland waarschijnlijk doorgaan met het geven van werkvergunningen via quota. Op 1 Juni 2007 zullen alle quota voor EU burgers die in Zwitserland willen werken worden opgeheven (maar Zwitserland behoud het recht om tot 2012 de quota weer toe te passen indien immigratie explosief groeit).
Voor EU burgers betekent dit dat tot 2007 je nog steeds een verblijfsvergunning en een werkvergunning nodig hebt, en dat het nog steeds via quota afgegeven zal worden. Echter de procedure voor het verkrijgen van deze vergunningen is vereenvoudigd.
De bilaterale overeenkomst voor vrije beweging van personen omvat verblijfsvergunningen voor korte termijn (tot 364 dagen) en voor vijf jarige verblijfsvergunningen. Verder zijn personen met een verblijfsvergunning van korte termijn niet verplicht Zwitserland te verlaten wanneer hun arbeidscontract eindigt.
(1) Verblijfsvergunning Korte termijn (L-EC/EFTA)
Verblijfsvergunningen voor Korte termijn L ( Kurzaufenthaltsbewilligung EG) worden afgegeven aan werknemers met een arbeidscontract voor bepaalde tijd, korter dan 12 maanden, en in veel gevallen ook aan niet werkenden (studenten en gepensioneerden).
Als je gaat werken, dan moet je werkgever een verzoek indienen voor een verblijfsvergunning voor korte termijn bij de arbeidsmarkt autoriteit van het kanton. Je ontvangt dan een verblijfsvergunning voor korte termijn voor de periode van je arbeidscontract.
Met een nieuw arbeidscontract kun je weer opnieuw een verblijfsvergunning voor korte termijn aanvragen. Dit kan zonder Zwitserland te hoeven verlaten. Wordt je arbeidscontract verlengd, of vind je een nieuwe baan na het éérste jaar, dan kan de korte termijn vergunning vernieuwd worden.
Let op: Een L-EC vergunning geeft je het recht om je familie mee te nemen naar Zwitserland.
(2) Verblijfsvergunning B (B-EC/EFTA)
Als je een vast arbeidscontract voor bepaalde tijd, langer dan een jaar hebt, of voor onbepaalde tijd, dan kan je een B vergunning aanvragen. Deze is voor 5 jaar geldig ( Dauer-Aufenthaltsbewilligung EG/permis de séjour). De B-EC vergunning garandeert professionele en geografische vrijheid. Het stelt je in staat om van werkgever en van plaats te veranderen, en ook om zelf ondernemer te worden.
Om deze vergunning te krijgen dien je hetzelfde te doen als voor een vergunning voor kort verblijf (zie hierboven). Bij het tonen van een arbeidscontract van een jaar of langer, zal je verblijfsvergunning met 5 jaar verlengd worden. De verlenging kan echter gelimiteerd worden tot 1 jaar indien je werkeloos bent geweest voor langer dan 12 maanden aaneengesloten.
(3) Vestigingsvergunning C (L-EC/EFTA)
Na 5 jaar in Zwitserland te hebben gewoond, zal je B vergunning omgezet worden in een C vergunning ( Niederlassungsbewilligung EG/permis d’établissement C). Deze vergunning geeft je onbelemmerde toegang tot de arbeidsmarkt. Je hebt dan geen goedkeuring nodig om te wisselen van baan, van kanton waar je woont, of om je eigen bedrijf te beginnen. De C vergunning kan oneindig elke vijf jaar verlengd worden.
(4) Grens overganvergunning G (G-EC/EFTA)
Een G vergunning ( Grenzgängerbewilligung, permis frontalier) is voor mensen die in Zwitserland werken maar in een ander land wonen. Veel mensen reizen naar Zwitserland om te werken, daar het in omringende landen veel goedkoper is om te wonen. In tegenstelling tot de vergunningen L, B en C, Geeft een G vergunning je geen verblijfsrechten in Zwitserland. Een G vergunning kan niet worden omgezet in een verblijfsvergunning.
Sinds 2002 zijn er een aantal veranderingen ingevoerd voor de G vergunningen:
Als inwoner van Europa heb je theoretisch het recht om in Zwitserland te wonen en een eigen bedrijf te beginnen zolang je alle verantwoordelijkheden persoonlijk draagt. De regels verschillen afhankelijk van of je een L of een B vergunning hebt. Voor meer informatie kun je terecht bij de website van de Federale Overheidsinstantie voor Immigratie, Integratie en Emigratie.
Als je op zoek bent naar werk in Zwitserland heb je geen verblijfsvergunning nodig om tot 3 maanden lang in Zwitserland te verblijven. Duurt je zoektocht naar werk langer dan 3 maanden (of als je jouw uitkering meeneemt), dien je een verblijfsvergunning bij je commune aan te vragen, welke je dan voor nog 3 maanden het recht geeft om door te zoeken.
Indien je van plan bent om in Zwitserland te verblijven zonder een voltijd baan, dien je aan de volgende 2 voorwaarden te voldoen om in aanmerking te komen voor een verblijfsvergunning:
Ben je student, dan moet je bewijzen dat je primaire reden om in Zwitserland te verblijven, het volgen van een studie is, en sien je ingeschreven te staan bij een universiteit of een gerenommeerde college of hoger beroepsonderwijs. Indien je de studenten B vergunning krijgt, heb je het recht om 15 uur per week te werken.
Sinds de bilaterale overeenkomst tussen Zwitserland en de EU over vrije beweging van personen, kunnen niet-EU burgers alleen een werkvergunning krijgen indien hun toekomstige werkgever kan aantonen dat er geen Zwitsers of EU burgers zijn om de vacature in te vullen.
Er zijn echter uitzonderingen op deze regel, voor hoog gekwalificeerde specialisten en top directeuren. Als je een werkvergunning krijgt, word dit normaalgesproken in je verblijfsvergunning vermeld.
De soorten verblijfsvergunningen voor niet-EU burgers lijken erg op die voor EU burgers, met het verschil dat ze moeilijker zijn om te krijgen en om te vernieuwen.
(1) Verblijfsvergunning Korte termijn (L-Permit)
Een korte termijn vergunning L ( Kurzaufenthaltsbewilligung EG) is geldig voor een maximum van 1 jaar, en kan vernieuwd worden. Het is voor een specifieke baan bij een specifiek bedrijf, en het kan zijn dat je geen nieuwe krijgt bij het wisselen van baan. Na 24 maanden komt deze vergunning definitief te vervallen.
(2) Verblijfsvergunning B (B-Permit)
Een B vergunning is normaalgesproken voor 1 jaar geldig, en kan verlengd worden. Aan niet EU burgers word deze vergunning slechts onder specifieke omstandigheden afgegeven (wanneer je een zeer gekwalificeerd specialist bent in een vak waar momenteel een tekort aan gekwalificeerd personeel van Zwitserse of EU afkomst is).
(3) Vestigingsvergunning C (C-Permit)
Een C vergunning word afgegeven voor permanente vestiging in Zwitserland, en kan oneindig verlengd worden. Aan niet-EU burgers word dit doorgaans pas na 10 in Zwitserland te hebben gewoond, afgegeven. Er zijn uitzonderingen voor echtgenoten van Zwitsers en andere groepen. De C vergunning geeft je de vrijheid om van baan, en van werkgever te wisselen, en ook om zelf ondernemer te worden.
(4) Grens overgangsvergunning G (G-Permit)
Een G vergunning ( Grenzgängerbewilligung, permis frontalier) is voor mensen die in Zwitserland werken maar in een ander land wonen. Veel mensen reizen naar Zwitserland om te werken, daar het in omringende landen veel goedkoper is om te wonen. In tegenstelling tot de vergunningen L, B en C, Geeft een G vergunning je geen verblijfsrechten in Zwitserland. Een G vergunning kan niet worden omgezet in een verblijfsvergunning.