Werkloosheidsuitkeringen worden alleen betaald wanneer je onvrijwillig werkloos wordt, bijvoorbeeld indien je onnodig bent en niet wanneer je vrijwillig stopt met je baan. Indien je ontslagen wordt, kom je nog steeds in aanmerking voor een werkloosheidsuitkering voor een bepaalde periode. Om te kwalificeren voor een uitkering moet je gezond en beschikbaar zijn om te kunnen werken (wat doorgaans betekent dat je ingeschreven moet staan bij het nationale arbeidsinspectiebureau) en jezelf regelmatig registreren bij je lokale uitkeringskantoor.
Indien je een EU inwoner bent en verhuist van België naar een ander EU land om werk te zoeken, heb je recht op drie maanden werkloosheidsuitkering van het land dat je verlaat. Om te kwalificeren, moet je het uitkeringskantoor informeren over je verhuizing en jezelf binnen zeven dagen na je aankomst registreren bij het werkeloosheidbureau in je nieuwe land. Meer informatie is beschikbaar op de EU website (click here ).
Werkloosheidsuitkeringen zijn in België onderworpen aan gecompliceerde vereisten en restricties (geen verrassing!), afhankelijk van je leeftijd, werkervaring en familiesituatie. Je moet tenminste 312 dagen hebben gewerkt in 18 maanden tijd alvorens het verliezen van je baan indien je jonger dan 36 jaar bent. Ben je tussen de 36 en 50 jaar oud dan dien je 468 dagen in de afgelopen 27 maanden gewerkt te hebben en indien je ouder bent dan 50 dien je 624 dagen in de afgelopen 36 maanden gewerkt te hebben. Er zijn speciale uitkeringen voor diegenen ouder dan 50 die deelnemen aan vroege pensioenregelingen en alle werkloosheidsuitkeringen houden op wanneer je de pensioneringsleeftijd van 65 bereikt.
Om aanvraag te doen voor uitkeringen, kun je terecht bij één van de vele werkloosheidsverenigingen beheerd door vakbonden (zelfs als je geen lid bent van een vakbond) of naar de door de staat beheerde Auxiliary Fund for Payment of Unemployment Benefits ( Caisse auxiliaire de Paiement des Allocations de Chômage/Hulpkas voor Werkloosheidsuitkeringen). Je bent geheel vrij om op ieder moment van bureau te wisselen. Uitkeringen starten doorgaans onmiddellijk tenzij je een afvloeiingsregeling of compensatie van je vorige werkgever ontvangt. Indien je ontslagen bent, moet je 4 tot 26 weken wachten voordat je een werkloosheidsuitkering ontvangt en jonge mensen die zojuist school hebben verlaten moeten tevens enkele maanden wachten, alhoewel zij nog altijd in aanmerking komen voor kinderbijslag gedurende de wachtperiode.
Je dient geregistreerd te worden bij de werkgelegenheidsdienst van de overheid (VDAB in Vlaamssprekende regio’s, FOREM in Wallonië of BGDA/ORBEM in de regio Brussel). Verder is het noodzakelijk dat je twee keer in de maand het arbeidsinspectiebureau bezoekt om je zoektocht naar banen te ‘bespreken’ (d.w.z. laat zien dat je moeite doet om een baan te vinden). Terwijl je een werkloosheidsuitkering ontvangt, ben je niet toegestaan om te werken. Dit houdt iedere vorm van activiteit in waarbij je misschien materiële voordelen opdoet voor jou of je familie, inclusief huisverbeteringen! Indien je een bijkomend beroep hebt, mag je dit alleen als toevlucht gebruiken als je dit al beoefende in dezelfde drie maanden tijd voor het verliezen van je hoofdzakelijke baan en dit hebt aangegeven voor belastingdoeleinden. Zelfs dan, ben je niet toegestaan dit beroep uit te oefenen tussen 7 uur ’s ochtends en 18 uur ’s avond, omdat dit de tijd is dat je geacht wordt een baan te zoeken!
De hoeveelheid aan werkloosheidsuitkering dat je zult ontvangen hangt af van je familiestatus. Indien je alleenstaand bent of familie hebt die afhankelijk is van jouw inkomsten, heb je recht op tot 60 procent van je vorige salaris. Indien je echtgenoot of partner een inkomen heeft, mag je 55 procent aanvragen. Na één jaar, worden alleenstaande eisers gereduceerd tot 42 procent van voorgaande verdiensten, terwijl diegenen met afhankelijke mensen en geen ander inkomen in de familie recht blijven houden op een uitkering van 60 procent, in beide gevallen voor zolang deze werkloos zijn (vereist is dat je aan andere criteria voldoet). Indien je echtgenoot of partner inkomsten heeft, wordt jouw uitkering gereduceerd naar 35 procent van je voorgaande salaris na één jaar en dit gereduceerde bedrag wordt slechts voor drie maanden betaalt samen met drie maanden extra voor ieder jaar dat je hebt gewerkt voordat je werkloos werd. Na die periode, wordt je uitkering verder gereduceerd naar ongeveer €13 per dag (om je te motiveren om een baan te vinden!).